Formalari iki gruba ayirmak gerekiyor:
- Sporcularin giyecegi ve performansin one koyulacagi urunler
- Taraftarin giyecegi ve gorunumun onde olacagi giysiler.
Sporcular icin one cikan noktalar:
-Nem kontrolu: 90 bazen 120 dakika suren mucadelelerde ozellikle 60-65. dakikalardan sonra performansin dusmemesi icin vucut dis ceperi ile forma ic ceperi arasindaki sivi dengesinin kontrolu cok onem hazzetmektedir. Bu yuzden giysilerin belli miktarda nemi absorb etmesi ve mumkunse disari atmasina uygun malzemeler kullanilmasi gerekir. Forma yapilabilecek elyaflarin yaklasik nem tutma miktarlari :
*ipek : %14
*yun : %11
*pamuk: %7.5
*naylon 6.6 : % 4.5
*naylon 6 : % 3.5
*polyester : % 0.3
-Rakip oyuncu tarafindan formanin elle kontrol edilememesi:
Suat Kaya veya Sergen Yalcin’in giydigi, sanki yatili okulda iki sinif ustteki abilerinin ceketini giyen cocuklar gibi urunler sporcuya giydirilmemeli, rakip oyuncularin elle formayi kontrolunun onune gecilmelidir.
-Ter ve isik hasligi: Ozellikle sentetik elyafin kullanildigi urunlerde bu problem asagi yukari halledilmis durumdadir. Pamuk urunler kullanildiginda direk boyarmadde yerine indantren boyalarin kullanilmasi daha tok ve derinlikli ve hasligi yuksek urunler ortaya cikmasina sebep olacaktir.
-Islak mukavemet: Bazi hammaddeler islandiginda daha yuksek mukavemete (keten, kenevir gibi govde lifleri bunlara iyi ornektir ve polipropilenin icadi oncesi gemi halatlarinin bu urunlerden yapilmasi veya kaliteli havlularin icinde belli miktarda keten bulunmasi bu yuzdendir), bazilari da daha dusuk mukavemete sahip olurlar. Dusuk islak mukavemete sahip viskon, rayon, flos gibi urunlerin bu yuzden forma yapiminda sansi yoktur.
-Ticari acidan reklam yazilarinin kolay yerlesimi (urune rotasyon veya filmdruk baskinin hizlica yapilabilmesi) : Polyester urunler bu acidan cok iyi imkanlar sunmakta iken naylon icin burada bir dezavantaj olusmakta ve naylon icin baski yerine reklamin dikis yoluyla formanin uzerine yerlestirilmesi daha uygun olmaktadir.
-Elastikiyet-Vucuda oturma-Kan dolasimini negatif etkilememe : Formanin sporcunun uzerine hem tam oturmasi hem de ayni zamanda vucuda baski yapmamasi gerekmektedir. Bu yuzden Lycra, Dorlastan gibi poliuretan elastik malzeme yerine Dow XLA gibi istenildiginde esneyip daha sonra non-elastic bir gorunum cizen yardimci elyaflar kullanilmalidir.Bu konu Fransa Bisiklet Turu gibi yarismalarda oldugu kadar olmasa da futbol icin de oldukca onemlidir.
Uretici icin ucuzdan pahaliya elyaf siralamasi asagidakine yakindir:
1.Polyester
2.Pamuk
3.Naylon 6.6
4.Yun
5.Ipek
Yun ve ipekin buyuk miktarli uretimler icin fizibil olmadigi dikkate alindiginda ve pamugun isiklar altinda oynanan maclar icin albeni eksikligi dusunuldugunde secenekler ikiye dusmektedir :
- Ucuz, uretimi kolay ama sportif acidan bir ihanet olan polyester (severim polyester, yanlis anlasilmasin ama formaya uygun degil)
-Pahali, baski islemleri problemli ama elastanlarla kullanimi daha rahat, polyesterin 15 kati fazla nem tutabilen ve bunu disari atabilen naylon (6.6)
Nike, Adidas, Lotto, Fenerium gibi kurumlara teknik destek verirken farkettigim sey bu firmalarin daha fazla, daha fazla kar icin sportif basarilarin onemini goz ardi ettigi olmustu. Sonucta bir polyester forma 2 dolara mal olurken, naylon 6.6 icin bazen 8 dolari gozden cikarmak gerekmekteydi. Iki sene once Manchester’da City’nin magazasinda Ilkay Gundogan yazan bir formanin kaca olacagini sordugumda 110 sterlin demislerdi (yaklasik 150 dolar) ama yine de urun polyesterdi. 2 ye mal et, 150 ye sat. Iyi is.
Taraftar olarak ne olsa giyeriz, en fazla forma altina pamuk bir iclikle ama oyuncularimiza polyester forma giydirmek tam bir cinayet.
2006 Dunya Kupasi finalinde Fransa daha iyi bir takimdi ama Italyanlar iki sey sayesinde kupayi kazandi : Cirkeflik ve daha iyi urunden yapilmis forma. Daha sonra Bursa ve Trabzon Kappa imzasi ile o formalari giydi ama daha sonrasinda ne oldugunu takip edemedim.
2019-20 icin gec oldu ama daha sonraki seneye kulube bila bedel destek vermek (forma konusunda) farz oldu galiba. Bakalim.